Havsa Milattan önce 2-3 bin yıllarında Trakların önemli bir yerleşim yeri idi. O dönemde adı Hostizos idi. 1356 yılında Rumeli´ye geçen Türkler, 1361 yılında buraya “HOSA” adını vermişlerdir. Edirne Osmanlı Devleti´nin hükümet merkezi olduktan sonra Hosa´da bulunan Rumlar, Padişah I. Murat´ın ikâmet serbestisi ve din serbestisi ile ilgili fermanlarına aldırmadan burayı terkederek, İstanbul ve Selanik taraflarına göç etmişler. Rumlardan boşalan kasaba ve köylere Anadolu´dan seçme aileler getirtilerek yerleştirilmiş ve özellikle her mahalleye bir bilgin veya ermiş kimsenin düşmesine dikkat edilmiştir. Bunlar kendi servetinin ve bilgisinin nispetinde mahallesine faydalı olmaya çalışmışlar. Bulundukları mahallelere kendi isimleri verilmiştir. Havsa İsmini Alışı Hafsa, Hafassa, Avessa, Awsa, Hapsa, Haffsa, Afsa, Khaptsa, Habsa, Hapsala, Capsa, Kapsça, HAVSAHavsa, Havsa olalı beri adından bu kadar çekmemiştir. Yukarıdaki isimler 15. Ve 16. Y.y.larda Havsa´yı ziyaret eden Batılı gezginlerin notlarında, haritalarında Havsa´yı anlatırken kullandığı isimlerden bazıları. Öncelikle doğru bilinen bir yanlışı düzeltelim bazı kaynaklardan Bizans döneminde Havsa´nın adının Niki olduğundan bahseder ancak bu bilgi yanlıştır. Niki Havsa´ya bağlı Hasköy´ün adıdır. Yine bazı kaynaklar Havsa´nın adının Kanuni´nin annesi Ayşe Hafsa Sultandan geldiğini iddia etse de bir belge yoktur. Evliya Çelebi´ye göre Kanuni´nin odalıklarından Hafsa Hatundan söz ederek burada vakıf eserleri yaptırdığı iddiası konuyu çözümlemez. Osmanlı döneminde padişahların avlak yeri olan Havsa, Sokollu Mehmet Paşanın 1572 yılında Hersek Sancak Beyi iken ölen oğlu Kasım Paşa adına 1577´de yaptırdığı külliyeden cami, dua kubbesi ayakta olup Hamam ise yıkık durumdadır. Genelde evlatlar babalarının Amel defteri kapanmasın diye yaptırdığı vakıf eserlerinde, burada tam tersi baba evladı için yaptırmıştır. Külliye geniş bir alanı kapsamaktadır. Beş bin at ve deveyi barındıracak bir kervansaray, imaret, medrese ve üç yüz kubbeli arasta, camii ve çifte hamamdan oluşmuştur.