Erzurum iline bağlı İspir ilçesi, coğrafi olarak Karadeniz Bölgesi´nin Doğu Karadeniz bölümündedir. Denizden 1200 metre yükseklikte, Çoruh vadisinde, nehrin kenarında kurulmuş bir yerleşim alanıdır. İspir adı, Herodotos tarihinde “saspeir”,Ksenophon´da ise “hesperit” olarak geçmektedir. Bizanslı Fastus´ta ise “sber/sper” diye anılmaktadır. Şehrin adının, Çoruh nehri kıyısına yerleşmiş bir Saka toplumunun adından geldiği de ileri sürülmektedir. İspir ve çevresi tarih öncesi çağlarda son kalkolitik ve özellikle eski Tunç çağından itibaren yoğun yerleşme görmüştür. Tarihi çağlarda ise Hayaşa ve Diauehi krallıklarının hâkimiyet alanında kalmıştır. Bizans döneminde Theodosiopolis Theması içerisinde yer alan İspir, genelde Gürcü-Bizans mücadelesinde rol oynamıştır. Bölge İbrahim Yınal komutasındaki Selçuklu ordusunun 1048 yılındaki Pasinler zaferi ile Selçukluların eline geçmiş, Malazgirt zaferi sonucu kesin olarak Türk yurdu olmuştur. Selçuklu Sultanı Alp Arslan´ın komutanlarından Ebû´l- Kasım Saltuk Bey´in Erzurum´da kurduğu Saltuklular Beyliği, kısa sürede sınırlarını genişletip Erzurum´dan sonra Bayburt, Tercan, Oltu ve Micingerd kazalarını sınırlarına kattığı sırada İspir de buna dahil edilmiştir. Böylece bir süre Saltuklu egemenliği altında kalmış, devletin yıkılışı sonrasında bu defa Erzurum Selçukluları hâkimiyetine girmiştir. Beyliğin kurucusu olan Mugiseddîn Tuğrul Şâh zamanında İspir Çarşı Camii inşa edilmiştir. Yörede daha sonra sırasıyla İlhanlı, Eretnalı, Karakoyunlu, Timurlu, Akkoyunlu ve Gürcü krallığı hâkimiyetleri yaşanmıştır. İspir yöresi, birçok Batılı seyyah tarafından da ziyaret edilmiş ve eserlerine konu olmuştur. 1836 yılında Erzurum´u gezen İngiliz yer bilimcisi Hamilton, bunlardan biri olup eserinde İspir kalesini Çoruh´un sağ kıyısında büyük bir volkanik kaya üzerine inşa edilmiş yapı olarak tasvir etmiştir. Yörenin Osmanlı hâkimiyetine geçişi kesin olarak bilinmemekle beraber, 1514 Çaldıran seferi sonunda alındığı ve 1515 yılında sancak yapılarak yönetiminin Trabzon atabeyi olan Bayraklu-oğlu´na verildiği kabul edilmektedir. Ancak İspir Sancakbeyi´nin, 1517 yazında Gürcü savaşları esnasında şehit olması ve aynı tarihlerde yazımına devam edilen Kemah ve Bayburt sancaklarının 1516-1518 tarihli tahrir defterinde İspir´in bulunmaması bu konuda iki ayrı görüşün ortaya çıkmasına neden olmuştur. Buna göre, İspir için ayrı bir tahririn yapılmış olma ihtimalinin akla gelebileceği ifade edildiği gibi, burasının devam eden Gürcü savaşları sırasında elden çıkmış olabileceği de ileri sürülmüştür.