Van’ın en verimli ovalarından biri Gürpınar ovasıdır. ilçe 4.130 kilometre büyüklüğündeki alanıyla Van’ın ve hatta Türkiye’nin en büyük ilçesi durumundadır. 2015 yılı nüfus sayımı verilerine göre ilçede 36.858 kişi yaşamakta, ilçe sınırları içinde ilçe merkezi dışında, 79 mahalle yer almaktadır. Gürpınar’ın il merkezine uzaklığı 22 kilometredir. Van Gölü’nden Zap Suyu vadisine ve buradan İran ve Irak’a giden tarihsel yol günümüzde halen Gürpınar ovasından geçmektedir. Bu yol üzerinde kurulu olan güçlü Çavuştepe ve Hoşap kaleleri bu yolun tarihsel önemini göstermektedir. Xavesor (Khavesor) ovasında yapılan arkeolojik araştırmalar burada İ.Ö. IV. binyıldan itibaren yerleşildiğini kanıtlamıştır. Van’ın ilk yerleşmelerinden biri olan Êremêr Höyüğü ilçe merkezinin birkaç kilometre doğusunda yer almaktadır. İlçe merkezinin güneyindeki dağlarda yer alan Tirşin Yaylası’nda saptanan kaya resimlerinin ve Hoşap’ın (Güzelsu) güneyindeki Put Köyü Mağara resimlerinin ne kadar eski oldukları tam olarak bilinmemektedir. Ortaçağ ve sonrasında da önemini koruyan Gürpınar İlçesi, İslam ve Hıristiyan kültür ve medeniyeti yerleşme ve yapılarıyla da dikkat çekmektedir. 1936 yılında Gürpınar, bugünkü merkez ilçe kurulmuş ve kısa bir süre sonra Kırkgeçit (Kasrik) köyüne taşınmıştır. 1954 yılında yeniden eski yerine dönmüş ve günümüzde de gelişimini sürdürmektedir. Gürpınar adı ilçenin 3 km güneydeki Faki Musa tepesinin altındaki bol ve berrak suyu olan pınardan almaktadır. Bu kaynak Gürpınar ilçe merkezi ve mahallelerinin, Gevaş’ın, Edremit’in ve Van il merkezinin içme suyu gereksinimini karşılamaktadır. Büyüklüğü 190 km2 olan Havasor (Xavesor) ovası doğusundaki Zernek Boğazı ile 180 km2 büyüklüğündeki Güzelsu ovasından ayrılır. Her iki ova da sulak ve verimlidir. Boğazda kurulan Zernek Barajı 1991 yılında inşa edilmiştir.